1. Εισαγωγή. Ο άνθρωπος, δεν ονειρεύεται μόνο για τον εαυτό του, κάνει και συλλογικά όνειρα, για ένα κόσμο ευτυχισμένο. Η τέχνη, η θρησκεία και η φιλοσοφία στηρίζουν τέτοια όνειρα και τους δίνουν μορφή. Κάτι παρόμοιο είναι και η Πολιτεία του Πλάτωνα. Μια ουτοπία περί κράτους, που συνδέει την πολιτική με την ηθική, την μεταφυσική, την ορθολογικότητα, την θρησκεία και την μυθική διάσταση.
2. Ερώτημα πρώτο: Δικαιοσύνη! Πως μπορεί να υπάρχει μια δίκαιη τάξη πραγμάτων που να ισχύει πάντα; Απάντηση: Να διοικούν οι Σοφοί και οι Άριστοι. Να έχουν δηλαδή οι Άριστοι, εκτός από σοφία και δύναμη να ηγούνται. Για τον Πλάτωνα, η δικαιοσύνη είναι η βασικότερη αρετή του ανθρώπου, γιατί θέτει όλους τους στόχους, τις ανάγκες και τις άλλες αρετές σε ισορροπία μεταξύ τους. Δεν υπόκειται σε αλλαγές, ανάλογα με τα συμφέροντα και τις συμβάσεις, αλλά έχει σταθερούς κανόνες, προς το συμφέρον του πολίτη.
3. Τριμερής κατανομή. Η Δικαιοσύνη σχετίζεται με την υγεία της ψυχής (= άθροισμα πνεύματος και συναισθήματος). Η Ψυχή έχει 3 δεξιότητες: Λογική, βούληση και Πάθος. Σε αυτές αντιστοιχούν 3 αρετές: Σοφία, Γενναιότητα, Σύνεση. Η τάξη στην ψυχή υπάρχει όταν η Λογική εξουσιάζει τα Πάθη, με την βοήθεια της Βούλησης. Σε πολιτικό πλαίσιο: ο Ηγεμόνας είναι η Λογική, οι επίκουροί του είναι η Βούληση και το Πλήθος, τα Πάθη. Οι αρετές συνδέονται με τις κοινωνικές τάξεις. Οι ηγεμόνες έχουν την Σοφία για να παίρνουν αποφάσεις. Οι επίκουροι, την γενναιότητα, για να πολεμούν τους εχθρούς. Ο λαός την σύνεση, για να νικά τα πάθη.
4. Δομή ιδανικής Πολιτείας. Διαφωνίες και επαναστάσεις, είναι σημάδια έλλειψης δικαιοσύνης. Γι’ αυτό οι ηγεμόνες επιλέγονται αυστηρά. Η διαπαιδαγώγησή τους έχει μεγάλη σημασία, ώστε να αποκτούν αυτογνωσία. Γενικά την εκπαίδευση όλων την αναλαμβάνει το κράτος. Στο κράτος αυτό δεν υπάρχουν οι παλιές δομές οικογένειας και ιδιοκτησίας. Υπάρχει κοινοκτημοσύνη ερωτικών συντρόφων, αλλά όχι και αχαλίνωτος σεξουαλισμός. Η άρχουσα τάξη ζει ασκητικά, για να μην μπει στον πειρασμό για πλουτισμό και συσσώρευση δύναμης. Η νέα γενιά εκπαιδεύεται από την άρχουσα τάξη. Μαθήματα: Μουσική (μόνο δωρικούς και φρυγικούς ρυθμούς που ανεβάζουν την γενναιότητα), Γυμναστική, Μαθηματικά (για τους ηγέτες μόνο) και Φιλοσοφία (5 χρόνια για όλους και άλλα 15 για τους επίλεκτους). Η τέχνη δεν βοηθά στην εκπαίδευση, γιατί εξάπτει την φαντασία. Οι επίλεκτοι, ενώ θα κυβερνούν, δεν θα παραμελούν την φιλοσοφική τους μελέτη. Για να γίνουν ηγέτες πρέπει να περάσουν τα 50, και να εξασκηθούν στην μελέτη της ιδέας του αγαθού.
5. Ιδέες. Γενικά η θεωρία των ιδεών αναπτύσσεται με τον περίφημο μύθο του σπηλαίου. Οι άνθρωποι ζουν φυλακισμένοι σε σπήλαιο. Βλέπουν σκιές των πραγμάτων, στον τοίχο απέναντι τους. Αν κάποιος αποδράσει, βγει στο φως του ήλιου, δει την πραγματικότητα και γυρίσει στο σπήλαιο να διηγηθεί την αλήθεια, οι άλλοι δεν θα τον πιστέψουν, αλλά ο ίδιος, τυφλωμένος από το λαμπρό φως του ήλιου, δεν θα μπορεί πια να δει τις σκιές στον τοίχο που έβλεπε πρωτύτερα. Η Σπηλιά είναι ο κόσμος των αισθήσεων, στον οποίον είμαστε αιχμάλωτοι. Ο δέσμιος που δραπετεύει και ξαναγυρνά, είναι ο φιλόσοφος. Ο κόσμος εκτός σπηλιάς είναι ο κόσμος των ιδεών. Για κάθε πράγμα (σκιά) που υπάρχει στον κόσμο των αισθήσεων, υπάρχει ένα αντίστοιχο ιδανικό πρότυπο εκεί. Μια ιδέα. Όλες οι ιδέες ακολουθούν μια κλιμακωτή ιεραρχική τάξη. Στην κορυφή είναι η ιδέα του Αγαθού.
7. Πολιτεία και θρησκεία. Οι ηγέτες είναι και ιερείς συγχρόνως, γιατί οι ιδέες είναι και ένα είδος οράματος. Έπειτα, η ψυχή είναι αθάνατη και μετά θάνατον περιπλανιέται μέχρι να εξιλεωθεί για τα στραβοπατήματά της και μετενσαρκώνεται σε άνθρωπο ή ζώο. Έτσι μια ενάρετη ζωή, αποκτά και μια μυθική διάσταση.
8. Επίλογος. Η ουτοπική ιδέα μιας σοφής και ταυτόχρονα ασκητικής ομάδας άσκησε μεγάλη επιρροή. Ακόμα και ο Πόππερ που κατέκρινε την πλατωνική Πολιτεία ως ολοκληρωτικό μόρφωμα, δήλωνε εκστασιασμένος από την σύλληψη. Ενδοφέρει σπέρματα αταξικής μαρξιστικής και ιδανικής κοινωνίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου